Doelen

Je weet waar metalen voor gebruikt worden
Je weet waar natuurlijke materialen voor gebruikt worden
Je weet waar kunststoffen voor gebruikt worden
Je weet wat een legering is
Je weet wat corrosie is

Belangrijke stoffen

We gaan in deze paragraaf een aantal stoffen bespreken. We richten ons op de metalen, natuurlijke materialen en kunststoffen. We gaan bekijken voor welke toepassingen deze materialen in onze omgeving gebruikt worden.

Metalen

Een veel gemaakte fout is dat ijzer en metaal hetzelfde zijn. Dit is niet zo. IJzer is een metaal. Net als koper, aluminium en lood. Metaal is dus een verzamelnaam voor een grote groep stoffen die veel gemeenschappelijke eigenschappen hebben.

Eigenschappen van metalen

Glimmend oppervlak
Geleiden warmte en elektriciteit
Zijn vervormbaar
Kunnen mengen in vloeibare fase

IJzer

IJzer is het hoofdingrediënt van staal. Er zit naast ijzer ook wat koolstof in staal. We gebruiken staal in veel van onze moderne bouwwerken. Veel hoge gebouwen hebben een stalen frame. Samen met beton kunnen de grote krachten die op een gebouw werken worden opgevangen. Een mooi voorbeeld van een metalen frame is de Eiffel toren in Parijs. Maar ook bij de Forth Rail Bridge bij Edinburgh zie je duidelijk de stalen constructie.

Aluminium

Aluminium staat bekend als een licht metaal. Hoewel het niet het lichtste metaal is wordt het wel veel gebruikt. Aluminium wordt gebruikt bij de bouw van voertuigen. Vooral bij vliegtuigen is het erg handig dat aluminium zo licht is. Aluminium is erg makkelijk om te recyclen dus het wordt ook als verpakkingsmateriaal gebruikt.

Koper

Koper wordt gebruikt als geleider van elektriciteit. De binnenkant van draden is van koper maar ook in apparatuur zoals computers wordt koper gebruikt. Koper wordt ook gebruikt om leidingen mee te maken. Je hebt vast wel eens gehoord van koper dieven. Omdat koper zo nu en dan erg duur is wordt er uit gebouwen koper gestolen en verkocht.

Chroom

Hoewel het lijkt alsof voorwerpen van chroom gemaakt worden is dit bijna nooit zo. Bijvoorbeeld de uitlaad of een bumper van een motor of auto wordt van een ander metaal gemaakt en krijgt dan een laagje chroom. Chroom glimt mooi en is daarom populair als afwerking.

Lood en Zink

Lood en zink wordt gebruikt als dakbedekking

Nikkel

Van nikkel worden vooral munten gemaakt. Ook in oplaadbare batterijen tref je soms nikkel aan.

Legeringen

Hoewel veel metalen een eigen toepassing hebben zijn er ook veel mogelijkheden om metalen te combineren. Een combinatie van metalen noemen we een legering. Hieronder staan een aantal veel gebruikte legeringen.

Legering	Samenstelling
Messing	Koper en Zink
Brons	Koper en Tin
Soldeer	Lood en Tin
Amalgaam	Kwik met ander metaal
Natriumamalgaam	Natrium en kwik
Zilveramalgaam	Zilver en kwik

Corrosie

Een grote vijand van de meeste metalen is zuurstof. Zuurstof kan met sommige metalen een reactie aan gaan waardoor het metaal lelijke en zwakke plekken krijgt. We noemen dit roesten maar in de scheikunde spreken we over oxideren en corroderen. Niet alle metalen worden door zuurstof aangetast. We maken onderscheid tussen de edele metalen en de onedele metalen. De edele metalen corroderen niet, de onedele metalen corroderen wel. Voorbeelden van edele metalen zijn: goud, platina en zilver.

Beschermen tegen corrosie

Voor de metalen die corroderen is het verstandig om een bescherming aan te brengen. Bij ijzer wordt vaak gekozen om ijzer van de buitenlucht af te schermen door een laag verf. Bij zeeschepen wordt constant geverfd om het ijzer voor de zoute zeelucht te beschermen.
Aluminium heeft ook last van corrosie. Het gecorrodeerde aluminium vormt een beschermend laagje. Zo corrodeert de rest van het aluminium niet.
Om te voorkomen dat een metaal corrodeert wordt er ook wel eens een laagje van een ander metaal aangebracht. Bijvoorbeeld een laagje chroom, zink of tin.

Natuurlijke materialen

Veel materialen om ons heen zijn natuurlijke materialen. Alles wat voortkomt uit de natuur noemen we natuurlijke materialen. Denk maar aan hout, katoen, zijde en bont. Er zitten aan deze materialen een aantal voordelen en nadelen. De voordelen zijn dat ze vocht vast houden en goed isoleren. Ook geleiden deze materialen geen stroom. Een groot nadeel is dat deze materialen vergaan. Ze blijven dus niet zo lang goed als kunststoffen of metalen.

Kunststoffen

Een veel gemaakte fout is dat alle kunststoffen plastic zijn. Net als metalen een verzamelnaam is, is kunststof dat ook. Kunststoffen worden gemaakt uit aardolie. Er zijn heel veel soorten kunststoffen. Ze kunnen soms erg zacht en buigzaam zijn en sommige zijn juist hard en sterk. We gebruiken kuststoffen voor allerlei toepassingen.

Piepschuim wordt gebruikt als beschermlaag en isolator. Om een kartonnen doos zit vaak een laagje folie om tegen vocht te beschermen.

We maken ook kleding van kunststof. Bijvoorbeeld van nylon en polyester.

Ook maken we veel consumentenartikelen van kunststof. TV's, laptops, stoelen, auto's, pennen, enz.

Download deze tabel en geef aan in welke groep de materialen en stoffen horen.

Benoem welke kenmerken alle metalen hebben.

Wat is het verschil tussen IJzer, metaal en staal?

Wat is het verschil tussen edele en onedele metalen?

Noem 3 edele metalen, noem ook 3 onedele metalen

Wat is corroderen?

Noem 3 manieren om een metaal te beschermen tegen corrosie.

Iemand zegt dat Aluminium niet roest. Leg uit of dit klopt en leg uit waarom men dit denkt.

Wat is een legering?

Wat is een amalgaam?

Waar wordt brons van gemaakt?

Waarom is de buitenkant van een elektriciteitsdraad gemaakt van kunststof en de binnenkant van koper?

Zoek de symbolen op van: IJzer, Aluminium, Chroom, Koper, Natrium, Lood, Zilver, Goud en Platina.

Zoek op wat je in jouw gemeente kunt doen met afval.

Welke mogelijkheden zijn er om je afval kwijt te raken?